In 2023 deed OpenEmbassy onderzoek naar de pilot toeleiding naar werk vanuit het azc in Almere. Hier begeleiden Randstad, COA en Gemeente Almere bewoners uit de opvang direct naar werk. Sindsdien is dit thema alleen maar urgenter geworden. Nu delen we onze lessen.
Door: Pepijn Tielens
Urgentie werk en opvang
Het aantal tewerkstellingsvergunningen (TWV) voor asielzoekers is exponentieel toegenomen. Er zijn meer partijen die vanuit de opvang mensen naar werk begeleiden. En ook is de 24-wekeneis voor de rechter gesneuveld. Toch kent de toeleiding naar werk vanuit het azc nog veel obstakels, en kunnen we veel leren van de verschillende aanpakken die nu worden ontwikkeld.
Werk en opvang is een belangrijk thema. Vooral in het kader van de (nog geldende) Spreidingswet, en de intentie van 96% van de Nederlandse gemeenten om in de geest van deze wet te handelen. Mits goed geregeld betekent toeleiding naar werk vanuit de opvang dat toekomstige inwoners van toegevoegde waarde kunnen zijn, de taal kunnen leren en bouwen aan een sociaal netwerk. Bij de Meedoenbalie in Almere kon men zich melden voor een intake. Ten tijde van de pilot was het hier altijd druk en was er in eerste instantie zelfs onvoldoende capaciteit om iedereen die wilde werken te woord te kunnen staan. Dit was tekenend voor de sterke wil van nieuwkomers om te werken.
“Een van de deelnemers in Almere kon gaan werken bij de IKEA. Naast werk betekende dit ook nieuwe sociale contacten. Zo gaven zijn nieuwe collega’s aan dat ze konden helpen met het inrichten van zijn huis zodra hij in Almere zou gaan wonen..”
Cijfers pilot Almere
Deelnemers pilot
De pilot in Almere liep van december 2022 – december 2023 en werd mede gefinancierd door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De betrokken partijen hadden als doel gesteld om 50 bewoners naar werk te begeleiden. In de pilot zijn er 169 van de 924 bewoners gesproken (18%).
Van het totale aantal bewoners is 2% geplaatst en nog aan het werk. En 3% is geplaatst, maar voor de peildatum gestopt. Op het moment van de peildatum is het aantal van 50 daadwerkelijke plaatsingen net niet behaald (46). Er wachten echter nog 7 mensen op hun TWV en BSN. Daarmee is het aantal van 50 plaatsen wel binnen handbereik. De wachttijden voor deze documenten vallen buiten de invloed van de organiserende partijen.
Opzet pilot toeleiding naar werk vanuit het azc
Hadden bewoners interesse om te werken? Dan konden ze vanuit de Meedoenbalie in AZC Almere bij Randstad op intakegesprek. Later ook bij een accountmanager van de gemeente. Op basis van de intake maakte Randstad matches met betrokken werkgevers en stelden ze deelnemers voor via speeddates en sollicitatiegesprekken. Indien nodig vroegen ze een BSN en TWV aan en maakten alles in orde voor deelnemers om bij de werkgever aan de slag te gaan. Uiteindelijk hebben zo’n 7 werkgevers meegedaan aan de pilot.
Onderzoeksaanpak
Via interviews en focusgroepen spraken we medewerkers en bewoners over de aanpak in Almere. Uiteindelijk hebben we beide partijen bij elkaar gebracht om samen na te denken over oplossingen om de pilot te kunnen verbeteren. Deze inzichten hebben we gebundeld in een rapportage. Daarnaast hebben we een handreiking geschreven voor partijen die ook aan de slag willen met werk en opvang. Bijvoorbeeld gemeenten, COA-locaties en maatschappelijke organisaties.
Geleerde lessen werk en opvang
In de rapportage en handreiking toeleiding naar werk vanuit het azc staan we uitgebreid stil bij de geleerde lessen. Hier vind je ze kort op een rijtje:
1. Een 𝗴𝗲𝗱𝗲𝗲𝗹𝗱𝗲 𝘃𝗶𝘀𝗶𝗲 maakt het mogelijk om te vertrouwen op de samenwerking en tussentijds bij te kunnen sturen. Op een opgave waar nog veel in uitgevonden moet worden.
2. 𝗣𝗲𝗿𝘀𝗽𝗲𝗰𝘁𝗶𝗲𝗳 𝘃𝗮𝗻 𝗯𝗲𝘄𝗼𝗻𝗲𝗿𝘀: door bewoners vanaf het begin te betrekken bij de vormgeving en uitvoer voorkom je een mismatch in informatievoorziening en verwachtingsmanagement.
3. 𝗪𝗲𝗿𝗸 𝗶𝘀 𝗺𝗲𝗲𝗿 𝗱𝗮𝗻 𝘄𝗲𝗿𝗸 en heeft een positieve uitwerking op sociale verbondenheid. Tegelijkertijd is je leefomgeving van belang om lekker te kunnen werken. Tenslotte moet men ook vooraf zeker kunnen zijn dat het werk loont i.v.m. uitkering en wettelijke afdrachten.
4. De 𝗯𝗿𝘂𝗴𝗳𝘂𝗻𝗰𝘁𝗶𝗲 tussen werkgevers en bewoners is essentieel. Zorg dat de matcher de “taal” van werkgevers en bewoners spreekt. Of verdeel dit over twee personen die elk een perspectief vertegenwoordigen.
5. Werkgevers maken een 𝗸𝗼𝘀𝘁𝗲𝗻/𝗯𝗮𝘁𝗲𝗻 𝗶𝗻𝘀𝗰𝗵𝗮𝘁𝘁𝗶𝗻𝗴 bij het aannemen van personeel. Mitigeer risico’s en kosten. Daarbij valt te denken aan de aanvraag van BSN en TWV, voorkomen van onverwachte verhuizingen en eventuele financiële regelingen zoals proefplaatsingen.
6. 𝗗𝗼𝗼𝗿𝗹𝗼𝗽𝗲𝗻𝗱𝗲 𝗹𝗶𝗷𝗻: alle betrokken partijen willen dat mensen werk behouden. Onverwachte verhuizingen en koppelingen aan andere gemeenten kunnen dat in de weg zitten. Daarnaast ligt er een rol voor de gemeente om te faciliteren dat werk en inburgering gecombineerd kunnen worden.
Artikel COA
"Met goede samenwerking en begeleiding kunnen veel meer nieuwkomers aan de slag."
Hoe verder?
Toeleiding naar werk vanuit het azc is een onverminderd belangrijk thema. Bij OpenEmbassy horen we dagelijks de sterke behoefte vanuit nieuwkomers dat ze zo graag al vanuit de opvang hadden gewerkt. Zodat ze hadden kunnen starten met het leren van de taal. Zodat ze hadden kunnen starten met het aangaan van een sociaal netwerk binnen de ontvangende maatschappij.
Als je dit goed regelt, komen in werk al deze factoren samen. Vanuit onze expertise denken we graag mee over de juiste aanpak als het gaat om de begeleiding richting werk vanuit de opvang. Of over bredere vraagstukken. Zoals: Hoe richten we lokaal een opvang in waar nieuwkomers zich thuis voelen, zich kunnen ontwikkelen en in verbinding staan met de lokale gemeenschap?
Een eerste aanzet lees je in onze rapportage en handreiking. Wil je hier verder over praten? Of heb je als gemeente een vernieuwde aanpak die je aan het uitrollen bent? Mail dan naar pepijn@openembassy.nl.
Download rapport
"Evaluatie pilot toeleiding naar werk"
Download Handreiking
"Handreiking toeleiding naar werk vanuit het azc"
